اسمبل و سرهم‌بندی رایانه‌های شخصی رومیزی امروزه از سادگی بالایی برخوردار بوده و در قالب انجام بازی لگو برای بزرگ‌سالان از آن یاد شده است، اما یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های موجود در این عمل برقراری تهویه مطبوع و جریان هوای صحیح در داخل کیس می‌باشد! قطعات کامپیوتری به دلیل عملکرد الکتریکی خود مستعد تولید حرارت بوده و نیاز به سیستم خنک‌کننده برای دفع صحیح گرما مؤلفه‌ای کاملاً ضروری محسوب می‌شود، به‌خصوص در کیس‌های کوچک و سیستم‌های فشرده که به دلیل فضای کمتر، سخت‌افزارها در نزدیکی یکدیگر قرار گرفته و حرارت آن‌ها بر دیگری اثرگذار می‌باشد.
برخی از قطعات اصلی تشکیل‌دهنده کامپیوترهای شخصی همچون پردازنده و کارت گرافیک به دلیل اهمیت بالای خود از سیستم خنک‌کننده اختصاصی برخوردار می‌باشند، اما دیگر قطعات موجود همچون حافظه رم، هارد دیسک و … از سیستم خنک‌کننده فعالی بهره نبرده و وابسته به جریان هوای درون کیس برای دفع صحیح حرارت تولیدی توسط خود می‌باشند؛ بنابراین دقت به این موضوع در هنگام سرهم‌بندی رایانه‌های شخصی رومیزی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و باید در اولویت قابل توجهی قرار گیرد. خوشبختانه برقراری تهویه صحیح برای کیس‌های کامپیوتری از سادگی برخوردار بوده و در صورت توجه به برخی نکات کوچک می‌توان عملکرد سیستم و تولید حرارت را با تعادل مطلوبی همراه کرد. اگرچه جزئیات موضوع همچون مشخصات تکنیکی فن‌های خریداری شده (سرعت چرخش، فشار استاتیک، سیستم نورپردازی، بهینه‌سازی‌های انجام پذیرفته در ساختار پره‌ها و …)، نوع فشار برقرار شده در درون کیس و … برای افزایش کیفیت کار می‌توانند مطرح باشند، اما دقت به تک تک آن‌ها برای تمامی اسمبل‌ها لازم و ضروری نبوده و گنجاندن تمامی مطالب نیز از حوصله تنها یک مقاله خارج است.
جریان هوای صحیح داخلی کیس باید چگونه باشد؟
یک کیس استاندارد مجهز به چهار بخش جلویی، پایینی، پشتی و بالایی برای ورود و خروج هوا بوده و امکان نصب فن‌های خنک‌کننده در این نواحی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. البته در برخی از کیس‌ها ممکن است بخش پایینی به دلیل اهمیت فشار منفی هوا در فضای درونی نادیده گرفته شده و فقط سه ناحیه دیگر امکان نصب و جایگذاری‌های فن را میسر سازند. خوشبختانه بسیاری از کیس‌های نوین و امروزی دیگر از جایگاه نصب فن بر روی پنل کناری خود برخوردار نبوده و این دیواره اغلب برای زیبایی بیشتر به‌صورت شفاف در نظر گرفته شده و یا حفره‌ها یا شیارهایی برای ورود و خروج عادی هوا بر روی آن شکل می‌گیرند (بدون امکان نصب فن). وجود فن بر روی پنل کناری در بر هم خوردن جریان هوا و بروز حالت گردباد گونه در فضای درونی کیس تأثیرگذار بوده و پیشنهاد می‌شود تا برای راندمان خنک‌سازی بیشتر، اگر کیس شما شامل جایگاه نصب فن بر روی پنل کناری خود است، حتی‌الامکان آن را نادیده گرفته و فن‌ها را در چهار ناحیه اشاره شده نصب نمایید.
همان‌طور که می‌دانیم، هوای گرم به دلیل چگالی کمتر خود به سمت بالای کیس حرکت کرده و هوای سرد در قسمت کف آن باقی می‌ماند، بنابراین جریان هوای درون کیس باید به‌گونه‌ای تنظیم شود تا هوای سرد قسمت‌های پایینی توسط فشار هوای ورودی به نواحی بالایی منتقل شده و هوای گرم قسمت‌های بالایی نیز توسط فن‌های مکنده به بیرون هدایت شود. بر طبق این قانون، اگر فرض شود که هیچ‌گونه جریان هوایی در درون کیس برقرار نباشد (فن‌های خنک‌کننده خاموش باشند)، گرمای تولیدی توسط قطعات داخلی رایانه به سمت بالای کیس منتقل شده و از درزها، حفره‌ها و موقعیت‌های نصب فن خارج می‌شود، بنابراین فن‌های قسمت‌های بالایی و پشتی کیس باید به‌گونه‌ای نصب شوند تا گرمای درون کیس را مکیده و به بیرون هدایت نمایند.
فن‌های قسمت‌های جلویی و پشتی کیس درست عکس حالت فوق را نمایانگر بوده و باید به‌گونه‌ای نصب شوند تا ضمن مکش هوای تازه و سرد اتاق به درون کیس، هوای سرد کف کیس را به سمت بالا منتقل نمایند. در این حالت هوای سرد و تازه توسط فن‌های جلویی و پایینی به درون کیس منتقل شده و فن‌های قسمت‌های بالایی و پشتی نیز وظیفه خروج گرما را برعهده گرفته و تهویه‌ای مطلوب و بهینه در فضای درونی کیس شکل می‌گیرد. اغلب چهارچوب‌های استاندارد از پایه‌هایی در قسمت کف خود برخوردار بوده و کیس را برای حداقل یک سانتی‌متر از کف زمین بالاتر می‌آورند تا در عملکرد فن قسمت پایینی اختلالی ایجاد نشده و امکان ورود و مکش هوا توسط آن امکان‌پذیر باشد.
آیا توجه به فشار هوای درون کیس اهمیت دارد؟
فشار شکل گرفته در فضای درونی کیس در حالت کلی به سه دسته منفی، مثبت و خنثی تقسیم‌بندی می‌شود. فشار هوای مثبت به حالتی اطلاق می‌شود که میزان هوای ورودی به کیس در مقایسه با میزان هوای خروجی آن بیشتر باشد. فشار هوای منفی درست در نقطه مقابل این حالت قرار گرفته و نمایانگر نسبت بیشتر هوای خروجی به ورودی است. زمانی که میزان هوای ورودی و خروجی کیس درست در تعادل با یکدیگر قرار گیرند، فشار خنثی شکل می‌گیرد.
انتخاب فشار هوای مناسب تابع یک معادله ریاضی کلاسیک نبوده و وابسته به شرایط و محیط متفاوت می‌باشد. بر طبق بررسی‌های انجام گرفته توسط رسانه‌های مطرح جهانی همچون Techspot، فشار هوای منفی در بهینه‌سازی فراتر جریان هوا و کاهش بیشتر حرارت قطعات کامپیوتری تأثیرگذار می‌باشد، اما به دلیل ورود بیشتر گرد و غبار از درزها و حفره‌های کیس به درون آن (در نتیجه قدرت مکشی بیشتر فن‌های خنک‌کننده)، میزان انباشتگی گرد و غبار در مقایسه با فشار مثبت بیشتر بوده و فضای درونی کیس و به‌خصوص فیلترهای ضد گرد و خاک باید به تعداد دفعات بیشتری نظافت شوند. البته شایان ذکر است که منظور از فشار منفی، افزایش چشمگیر جریان هوای خروجی نسبت به ورودی نبوده و این میزان باید به نسبت متعادلی تنظیم شود. خروج هوای بیش از اندازه از درون کیس در عدم باقی ماندن هوای تازه ورودی و حرکت مطلوب آن در مابین قطعات تأثیرگذار می‌باشد، بنابراین اگر به عنوان مثال مجموع هوای خروجی از کیس برابر با 80CFM است، جریان هوای ورودی باید برابر 60CFM تنظیم شود.
به نوع بهینه‌سازی فن‌های خنک‌کننده دقت کنید!
اغلب فن‌های خنک‌کننده کامپیوترهای رومیزی در دو دسته بهینه شده برای جریان هوا (Airflow Optimized) و بهینه شده برای فشار استاتیک (Static Pressure Optimized) طراحی و توسعه پیدا کرده‌اند (با توجه به شکل تیغه‌ها و …). فن‌های نوع اول (بهینه شده برای جریان هوا) نویز کمتری تولید کرده و برای نواحی بدون محدودیت همچون بخش‌های جلویی و زیرین کیس انتخاب ایده‌آلی به شمار می‌روند. طراحی فن‌های استاتیک به‌گونه‌ای انجام پذیرفته است تا قدرت محصول در مکش یا دمش بهبود یافته و برای نواحی و یا قطعات محدود همچون رادیاتورهای خنک‌کننده‌های مایع یا کولرهای سی‌پی‌یو مناسب به شمار می‌روند (به دلیل وجود هیت‌سینک، جریان هوا باید با فشار بیشتری به سمت آن پرتاب شود تا عملیات خنک‌سازی با راندمان مطلوبی انجام پذیرد). علاوه بر آن از آنجایی که فن‌های قسمت‌های بالایی و پشتی کیس وظیفه مکش هوای گرم از فضای درونی را برعهده گرفته‌اند، لذا محیط با محدودیت بیشتری همراه بوده و استفاده از فن‌های استاتیک در افزایش بهینه‌سازی فرآیند خنک‌سازی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
